علم سنجی چیست؟

امروزه تولید علم، اولویت توسعه هر کشور است و توسعه علمی مقدمه توسعه فناوری و به تبع آن افزایش رونق اقتصادی و رفاه اجتماعی است. به همین لحاظ دانشگاه ها به عنوان پایگاه های اصلی تولید علم،‌ نقش اساسی در توسعه کشور دارند. جهت بالا بردن سطح کیفی و کمّی تولیدات علمی،‌ ارزشیابی نظام پژوهشی در هر دانشگاه امری ضروری به نظر می رسد. اهمیت و ضرورت ارزشیابی پژوهشگران و مراکز علمی-پژوهشی منجر به شکل گیری علم سنجی (Scientometrics) شده است.

علم سنجی یکی از متداول ترین روش های ارزیابی فعالیت های علمی و مدیریت پژوهش است. بررسی کمّی تولیدات علمی،‌ سیاستگزاری علمی،‌ ارتباطات علمی دانش پژوهان و ترسیم نقشه علم، برخی از موضوعات این حوزه اند. در علم سنجی، ارتباطات علمی و شیوه های تولید، اشاعه و بهره گیری از اطلاعات علمی به روش غیر مستقیم و با بررسی منابع و مآخذ آنها ارزیابی می شود. نمایه های استنادی معتبر بین المللی همچون ISI، Scopus، Google Scholar از ابزارهای علم سنجی محسوب می شوند.

علیرغم تاریخچه طولانی مطالعات استنادی، علم سنجی به شکل امروزین ،‌ محصول جوامع صنعتی و مدرن است و با افزایش حجم انتشارات علمی و برخی ضرورت های اقتصادی و تاریخی در دهه 1970 میلادی ظهور کرد.

 

منبع: فریده عصاره و دیگران. از کتابسنجی تا وب سنجی: تحلیلی بر مبانی، دیدگاه ها، قواعد و شاخص ها. تهران: کتابدار، 1388